Gratulerer, Nord universitet !?

Av Magne Leon Heide

leiar i Troms og Finnmark mållag

Styret for Nord universitet vedtok i september 2018 "Språkpolitiske retningslinjer". Her har Nord universitet gjort eit forpliktande vedtak for å gje norsk ein god plass – særleg i høve til engelsk, og ikkje minst å ta på seg eit ansvar for lule- og sørsamisk språk. Her skal eg la det siste ansvaret liggje, det fortener ein eigen kommentar.

Ansvaret for å fremje norsk språk ved universiteta finn vi både i Lov om universitet og høgskolar og i Lov om målbruk i statstenesta, med føringar både frå Språkrådet, Universitets- og høgskolerådet og Stortinget.

Nord universitet vedtok "Språkpolitiske retningslinjer" på styremøte 18.9.2018.

Norsk språk har som kjent to offisielle målformer nynorsk og bokmål, og når Nord universitet nyttar nemninga "norsk" må vi rekne med at dette gjeld begge målformene.  Dermed kan vi lese dei positive retningslinjene slik:

- "Norsk, nynorsk og bokmål, er primærspråket ved Nord universitet."

- "Undervisningsspråket ved Nord universitet skal normalt være norsk, nynorsk og bokmål."

-  "Studenter forventes å kjenne til og kunne bruke fagspråk både på norsk, nynorsk og bokmål,  og engelsk."

- "Universitet skal oppfylle sitt formidlingsansvar overfor allmennheten ved å kommunisere forskningsbasert kunnskap på norsk, nynorsk og bokmål."

Desse positive formuleringane om norsk språk vil setje Nord universitet i fremste rekkje når et gjeld å utvikle eit norsk akademisk fagspråk, på nynorsk og bokmål. Det vil også sikre studentane sine rettar, og det vil gjere begge dei norske målformene synlege i universitetet si utoverretta verksemd.  Så langt er dei språklege retningslinjene til Nord universitet eksemplariske.

Men dessverre greier ikkje universitetet å følgje opp sine eigne vakre ord når det gjeld å ta vare på begge dei norske målformene, bokmål og nynorsk. For å ta konklusjonen først – med litt nordnorsk kraft: Her drit universitetet i sine eigne retningslinjer!

Nord universitet sendte i januar 2019  inn ein årsrapport til Språkrådet som syner at Nord universitet i praksis IKKJE brukar nynorsk. Nord universitet gir ein god dag i sine eigne retningslinjer og i målloven. Rapporten syner på dei fleste områda 0 prosent nynorsk! På dette viset stiller Nord universitet seg i praksis i attraste linje når det gjeld å vere med på å utvikle eit norsk fagspråk, å gje dei tilsette mogelegheiter til å bruke sitt norske fagspråk, å gje studentar tilbod om å lese, skrive og utprøve eit norsk fagspråk – og her brukar eg norsk i tydinga nynorsk.

 

Ved Levanger lærarskole starta nynorskundervisninga i 1892. Og lærarskole-elevane skipa òg eige mållag.
Kjelde: Levanger læarskole, Klæbu seminar 150 år, 1989. (side 63)
Les meir på nb.no på denne lenka.

Studiestader som i dag utgjer Nord universitet, har tidlegare vore i front når det gjeld å utvikle og bruke ein nordnorsk og trøndsk nynorsk. Nesna lærarskole gav ei svært god nynorskopplæring frå starten, og Levanger lærarskole gjorde det same. Men når vi i dag tar ein kik på studieplanane, finn vi knapt eit nynorsk ord. Eit lite unntak er nokre få ord OM nynorsk i norsk-studieplanane. Elles finn eg ikkje eitt ord PÅ nynorsk i studieplanane. Det skjer mykje positivt med nynorsk i skoleverket no for tida, og her bør i alle fall lærarutdanningane sjå si besøkstid og vere med på å forme ein framtidig nordnorsk (og trøndsk) nynorsk-plattform.

Sørsamisk på nynorsk, les meir her

 

Nynorsk presentasjon fungerer godt på Nord universitet si heimeside, men det er skjer altfor sjeldan.

Nettsidene til Nord universitet er begredelege når det gjeld dei to målformene. Ein skal verkeleg leite for å finne at universitetet har følgt opp med nynorsk-artiklar. Men to heiderlege unntak må framhevast. To av dei medieansvarlege, Bjørnar Leknes og Per Jarle Elle, skriv eit par gode nynorsk-artiklar. La desse to få halde fram med å skrive fleire av - gjerne alle - artiklane sine på nynorsk!! Samtidig bør dei administrative leiarane ved Nord universitet gå i bresjen ved å nytte nynorsk i sine artiklar, slik universitetsleiinga lenger nord gjer i ny og ne. Og så bør det leggjast ein strategi for dei andre språkpolitiske områda. Legg gjerne litt prestisje i å vise dokker betre enn kollegaene i nord når det gjeld å gje nynorsken det rommet dokker sjølv proklamerer, i akademia.

(Lesarinnlegg, trykt i Avisa Nordland, an.no 5.7.)

Meir språkleg heider til UiT ?

Av Magne Leon Heide

leiar i Troms og Finnmark mållag

Eg vart verkeleg glad då eg sette meg til iPaden min og opna nettsidene til UiT. For blant dei første 15 nyhenda som dukka opp, fenga to titlar, "UIT har fått to nye meritterte undervisarar" og "Trenar på fødselshjelp".  Det var dei nynorske titlane og eit gjennomført språk som fanga merksemda mi. Blant dei neste 15 oppslaga er det også to nynorskartiklar. 10-15 prosent nynorsk blant nyhenda er ikkje verst.

To nynorskoppslag på uit.no
Sjå her og her 

Lenger ned på nyhendesida dukkar det opp ein lengre artikkel  om grunnleggaren av UiT,  Peter F. Hjort,  med tittelen "Grunnleggaren" (les her).  I eit sidevindauge dukkar også tidlegare rektorar opp, som Narve Bjørgo, Ole D. Mjøs og Tove Bull. Eg nemner desse fordi dei i over 15 år var med på å opne UiT med eit nynorsk vindauge og viste UiT som ein nynorsk døropnar i nord. Ein og annan gong i fremste rekke, men alltid velviljug med på det nynorske laget. Nynorsken har heile tida vore sjølvsagt ved UiT.

Artikkelen "Grunnleggaren".
Les meir her.

Likevel skurrar det under overflata. Språkrådet har tidlegare kritisert UiT for dårleg oppfølging av målloven, og UiT har med få unntak ikkje vore i fremste rekke med å sleppe nynorsk til som fagspråk og studiespråk. I januar 2019 sendte UiT inn ein ny rapport om språkbruken, og sjølv om utgangspunktet er dårleg, er her lyspunkt. Tilbakemeldinga frå UiT viser at nettsidene ikkje fyller lovkravet om 25 prosent nynorsk, men 6-12 prosent kan lett doblast. Det viser i alle fall talet på nynorske pressemeldingar, som ser ut til å vere etter lovkravet, og nynorskartiklar i FoU-magasinet "Podium" følgjer like under. Gratulerer!

UiT er dessverre ikkje så flinke til å bruke nynorsk i sosiale media, og internt har nok UiT ein lang veg å gå. Her er nemleg nærmast kjemisk fritt for nynorsk i studiekatalogar, og januar-rapporten fortel ikkje korleis dei tilsette og studentane som bruker nynorsk, blir tatt vare på i organisasjonen.

UiT skal ha skryt for at dei har sett i verk tiltak for å betre språkstoda, men det kan sjå ut som det har stoppa litt opp. Sjølv om UiT kan melde at dei har hatt fleire tilsette på nynorsk-kurs, er her ein lang veg å gå.

Vår oppfordring går derfor til rektor, direktør og leiinga ved dei ulike studiestadene: Gå føre med eit godt eksempel, følg opp målloven ved å bruke mest mogeleg nynorsk i intern og ekstern kommunikasjon. Det er bra at det jamleg er nyhendeartiklar på nynorsk, men det talet bør doblast. Og internt kan det sjå ut som UiT har ein lengre veg å gå før dei er i mål med språkjamstellinga.

(Lesarinnlegg, trykt i iTromsø 3.juli, Nordlys og Harstad Tidende)